Ribe 1460

Skift til: navigering, søgning

Urkundensammlung der Gesellschaft für Schleswig-Holstein-Lauenburgische Geschichte.

Vierter Band. Registrum König Christian des Ersten. Kiel 1874.

Hjjr hevet sijck an dat Register der vorsoninge unde vorlatinge der lande Sleswig Holsten unde Stormaren twischen den jrluchtigesten konyngk Christiern unde den eddelen Juncker Mauriciusze unde Gherde greven to Oldenborch unde Delmenhorst broderen gescheen. [1]

1460. März 6. Ripen[redigér]

Item de vorwisinge unde vorlatinge der ritterschupp unde manschupp unde der gantzen gemenen inwoneren der vorgen. lande huldinge to donde deme irluchtigisten hochgeboren fursten konyngk Cristiernn.

Wy Mauricius unde Gerd brodere to Oldenborch unde Delmenhorst greven don witlik bekennen unde betugen openbare vor alle den jennen de dessen breff sehn horen offte lesen , dat wy mid beradenen synnen unde guden willen, so nu de hochgeborne furste her Alff hertogh to Sleswick greve to Holsten unde Stormaren unse leve ohme, deme god gnade, van dodes wegene affgegan is, des wy beide vorben, mid sampt deme irluchtigesten hochgebornen forsten unde heren heren Cristierne to Dennemarken etc. koninge unseme gnedigen leven heren unde brodere to den vorscreven landen negesten anbornen erven sind, mid deme sulven irluchtigesten unseme leven heren unde brodere ene ewige stede durende und warende erffschichte vorlatinge unde endracht upgenomen gemaket unde angegan hebben.

Darumme wy Mauricius unde Gerd vorg. vor uns unse erven unde nakomelinge alle unse rechticheid, de uns denne na dode unses seligen leven ohmes vorgenant to den vorben. landen mid allen eren tobehoringen werderen olanden stromen enden unde scheiden, so alse de alle samptlik unde besundergen belegen sind, moge togevallen offte ankomen wesen, gestlik effte werlik, nichtes dar van utbesundert dem vorgenanten irluchtigesten unseme heren unde brodere sinen erven unde nakomelingen gantser dinge upgelaten unde overgegeven hebben, uplaten unde overgeven ane jenigerleye furder insprekend, in crafft desses breves.

Darup vorlaten wy mid desseme unseme openen besegelden breve der erwerdigen werdigen gestrengen duchtigen unde ersamen bisschoppe prelaten riddere knapen stede borgere unde gemenlik alle inwonere gestlik unde werlik alle der vorben. lande aller tosprake unde schuldinge und tosage, de wy Mauritius Gerd unse erven effte nakomelinge to den vorg. landen allen edder besundergen edder eren inwoneren gestlik edder werlik jenigerleyewiis hebben mochten effte kunden nach gestliken edder werliken rechten van erfflikes anvalles wegene der lande erg. in vorgeschrevener wise; biddende andachtigen mid vlite jw vorg. erwerdigen werdigen gestrengen unde diichtigen bisschoppe prelaten riddere knapen stede borgere menheid unde inwonere gestlik unde werlik dersulven lande, dat gy uppe unnser erfftall vorlatinge, so vorgeschreven steid, deme irluchtigesten unnseme leven heren unde brodere sinen erven unde nakomelingen huldinge unde alles des bewisen unde don, so gy denne juwem rechten heren plichtich sind, unde wisen juw alle samptliken an en sine erven unde nakomelinge van der wegene, na uthwisinge und lude sines breves den vorg. landen luden undersaten unde juw allen dar upp vorsegelt.

Hir upp overgeven affleggen unde vorlaten wy samptlik unde besundergen alle behelpinge gestlikes keyserlikes unde alles anderen werliken rechtes, der alle nen jegen dessen unsen breff nummermeer to brukende.

Alle desse vorschreven stucke unde article laven wy vor uns unse erven unde nakomelinge jw allen vorg. gestlik unde werlik juwen erven unde nakomelingen to ewigen tiden samptliken unde besundergen in guden truwen stede unde vast to holdende sunder arch; unde hebben wy Mauricius unde Gerd to Oldenborch unde Delmenhorst greven vorg. vor uns unse erven unde nakomelinge witlik mid vryhen willen unde beradeneme mode unse ingesegele hengen heten an dessen breff; unde to merer witlicheid hebben wy Wilken Vrese unde Rembert Bernevur redere der vorben. unser gnedigen leven heren unde Junckers Mauricii unde Gerdes unse ingesegele an dessen breff mede henget, de gegeven is to Ripen ame Donnerdage na deme sondage alse men singet in der hilgen kerken invocavit, na unses heren gebort verteinhundert in deme sestigesten jare. [1] [2]

1460. März 7. Ripen[redigér]

Item de vorlatinge der lande Sleszwigk unde Holsten etc. dorch de eddelen Juncker Maurtciusze unde Gerde greven to Oldenborch etc. deme durchluchtigesten fursten koninge Cristiernn gescheen. [2]

Wy Mauricius unde Gerd brodere to Oldemborch unde Delmenhorst greven don witlik bekennen unde betugen opembare vor alle den jennen de dessen breff seen horen offte lesen , dat wy vor uns unse erven unde nakomelingen to ewigen tiden mit guden beradenen sinnen unde vullenkomenen willen, so nu de hochgeborne furste her Alff hertogh to Sleswigk greve to Holsten unde Stormaren etc. unse leve ohem, deme god gnade, van dodes wegene affgegan is, des wy beide vorben. mit sampt deme irluchtigesten hochgebornen forsten unde heren heren Cristierne to Dennemarken etc. koninge unseme gnedigen leven heren unde brodere to den vorgen. landen de negesten angebornen erven sind, mit deme sulven irluchtigesten unseme leven heren unde brodere ene richtige stede durende warende ewige endracht vorkopinge overgevinge unde vorlatinge upgenomen gemaket unde gantzerdinge angegan hebben, also dat de genante irluchtigeste forste her Cristiern unse gnedige leve here unde broder uns Mauriciusze unde Gerde vorben. unsen erven unde nakomelingen sin druddendeel unnser herschoppe Oldenborch unde Delmenhorst, welket eme sinen erven unde nakomelingen so vrii tobehorende was alse de anderen twe dele der twier genanten herschoppe uns beyden unsen erven unde nakomelingen vorben. aller vriest to behorende sind, uns Mauriciusze unde Gerde vorben. unsen erven unde nakomelingen gantzerdinge nummermeer to ewigen tiden dar furder uppe to sakende, mid aller tobehoringe vorlaten unde overgeven hefft, unde dar boven islikeme unser twier vorgeschreven unsen erven unde nakomelingen tobetalende unde to vornogende besegelt hefft veertich dusend Rinesche gulden, alse nu korforsten munte gemenliken geheten is, tho tiden so denne siner gnaden opene besegelde breve uns beyden broderen unsen erven unde nakomelingen erben, dar upp besegelt unde gegeven furder uthwisen.

Dar up wy Mauricius unde Gerd brodere to Oldenborch unde Delmenhorst greven vor uns unse erven ynde nakomelinge mid vulleme rade unde willen deme vorgen. irluchtigesten hochgebornen forsten unseme gnedigen leven heren unde brodere alle unser beider brodere vorgen. unser erven unde nakomelinge rechticheid erfftale dele herlicheid ansprake undetosage, de uns beyden erben, broderen unsen erven unde nakomelingen na uthwisinge gestlikes offte werlikes rechtes offte anders, na dode unde affgange van desser werld des vorben. unses seligen leven ohmes to den landen alse dat hertogdom to Sleswick greveschuppe unde herlicheide der lande Holsten unde Stormaren in gestliken unde werliken saken eltes nicht dar van uthbesundert to ewigen tiden sunder jeniges unser beider brodere unser erven unde nakomelinge vorben, forder tosprake rechticheid unde andele gantzerdinge erffliken unde to ewigen tiden mid aller herlicheid gestlik unde werlik nutte unde vramen nogaftich vorkofft hebben vorlaten vortegen vorschotet overgegeven, vorkopen vorlaten vortigen vorschoten unde ovefgeven deme vorgen. irluchtigesten unseme gnedigen leven hepen unde brodere synen erven unde nakomelingen, erffliken to besittende to ewigen tiden in crafft desses breves nummermer to den vorben. landen allen in gestliken offte werliken saken herlicheiden unde rechticheiden , wo unde in wat wise de konen unde mogen genomet werden, toseggend to bebbende.

Hir upp vorlaten unde overgeven wy samptlik unde besundergen Mauricius unde Gerd brodere erbenomet alle behelpinge gestlikes keyserlikes unde alles anderen wertliken rechtes, der aller nen jegen dessen unsen breff nummermer to brukende; doch also dat de breff, den erwerdigen werdigen gestrengen unde duchtigen bisschoppen prelaten ridderen knapen steden unde gemenen inwoneren des hertogdomes to Sleswick unde der lande Holsten unde Stormaren gegeven, gantz unde all bi siner macht blive ngekrenket.

Unde offt geschege in tokomenden tiden, dat god vorbede, dat desse lande vorgen. alle edder eyn offte mehr van en besunderen deme vorgen. irluchtigesten hochgebornen forsten heren Cristierne unseme leven gnedigen heren unde brodere dorch de heren van Schowenborch edder andersweme in rechtes dwange affgeordelt gedelet effte gewunnen worden, als denne scholen wy Mauricius unde Gerd vorben, greven to Oldenborch unde Delmenhorst unse erven unde nakomelinge sodanen schaden, alse de vorben. unse gnedige leve here unde broder sine erven unde nakomelinge dar durch lidende wurden, gantz unde all, islik unser vorgenomet na sineme andele unde gebore mede dregen lyden unde entgelden.

Alle desse vorgeschrevene stucke unde article unde isliken bii sick laven wy Mauricius unde Gerd vorben. brodere vor uns unse erven unde nakomelinge deme vorben. irluchtigesten hochgebomen forsten unde heren unseme gnedigen leven heren unde brodere sinen erven unde nakomelingen in guden truwen stede unde vast to holdende sunder arch, unde hebben des unse ingesegele benedden an dessen breff endrachtigen hcten hangen, unde wy Wilken Vrese unde Rembert Bernevur knapen, der vorben. unser gnedigen heren unde juncheren redere, unse ingesegele tor witlicheid mede an dessen breff gehenget, de gegeven is tho Ripen na Cristi gebord verteinhundert in deme sestigesten jare des vrydages name sondage als men singet in der hilgen kerken invocavit. [3]

1460. März 8. Ripen[redigér]

Item vorlatinges breff konyng Cristierns de helffte synes drudden deels der herschopp van Oldemborch unde Delmenhorst mit aller herlicheyt synen leven broderen Juncker Mauriciusze Gerde greven dar sulvest. [3]

Wii Cristiernn etc. bekennen unde betugen in desszeme breve vor alleszweme, alse von dodes wegen seliger dechtnisse unszes leven ohmes heren Alffs hertogen to Sleszwiik greven to Holsten Stormaren etc. uns mit den eddelen unszen leven broderen heren Mauriciusze unde Gerde greven to Oldenborch unde Delmenhorst dat hertogdom to Sleszwiick unde de greveschopp to Holsten unde Stormarerin van erffals wegen angevallen unde angestorven synt, dar an uns unde unszen leven broderen vorgen. de redere der vorgen. lande nenen hinder noch beweer gedoen, sunder loffliken unde fruntliken to den vorben. unszenn angestorvenen erven gelaten hebben, unde enen hertogen unde heren upgenomen unde gekoren hebben mit willen vulbordt unde tolatinge der vorben. unszen leven broderen Mauriciuszes unde Gerdes na inholde unde uthwisinge erer openen vorsegelden breve darover gegeven, so hebben wii Cristiernn koningk vorgen. den vorben. unszen leven broderen Mauriciusze unde Gerde eren erven unde nakomelingen (vorlaten und vortegen [4] ) all helffte unszes drudden deels aller anwachtinge herlicheyt ansprake unde rechticheyt, de wii unde unsze ervenn aldirs lange in den herschoppen landen unde laden gestlick unde werlick to Oldenborch unde Delmenhorst mit allen eren tobehoringen gehadt hebben, so dat wii noch unsze erven nummermer na dessen tiiden juppe de vorben. helffte unszes druddendeels der herschopp nene ansprake noch anclage doen en scholen noch en willen, nenerleyewysz, so dat de vilgnante unsze deel all der herschopp Oldenborg unde Delmenhorst bii den vorben. unszen leven broderen Mauriciusze unde Gerde unde eren erven bliven scholen to ewigen tiden, id en weer, dat uns unde unszen erven van dodes wegenn wes wedder anstorve, daran willen wii unde unsze erven unvorlustich unde unvorsumet syn.

Alle desse vorg. article sampt unde bisundren laven wii Cristiern koning vorgen. vor uns unde vor unsze erven den ergen. unszen leven brodern Mauriciusze unde Gerde unde eren erven in guden truwen stede vast unde unvorbroken toholden sunder jenigerleye insage hulperede unde argelist, unde hebben des to merer bewisinge unsze koninglike secret vor uns unde unsze erven witliken hangen heten to desszeme breve, de gegeven ys to Ripen na der bordt Cristi XIIII in deme LX’ten jar ame sonnavende vor deme sondage alse men in der hilgen kercken singet reminiscere. [5]

1460. März 8. Ripen[redigér]

Item de bekennynge konyngk Cristierns der veertich duszent Rinsche Rinsche gulden de he juncker Mauriciusze synem broder vorbrevede uppe de vorlatinge synes deels der lande Sleswiigk Holsten etc. [4]

Wii Christiern von gots gnaden etc. bekennen unde betugen in desszeme breve apenbar vor alleszweme, dat wii unde unsze erven rechter schult schuldich syn deme eddelen unde wolgeboren heren Mauriciusze greven to Oldenborg unde Delmenhorst unszeme leven broder unde synen erven veertichduszent guder Rinschen gulden, so to Lubeke unde Hamborch vor den wesselen genge unde geve synt, van sodaner vortegenheit vorlatinge unde vorscotinge wegen, alse de eddele unsze leve broder vorscreven uns van wegen synes andeels der lande Sleszwiigk Holsten unde Stormaren, so syn unde des eddelen unszes leven broders Gerdes etc. open breff uns unszen erven unde nakomelingen dar opp gegeven unde besegelt furder uthwiszet, dar van wii eme in den achtedagen sunte Martens negestkomende to syneme willen unde genoge geven unde betalen scolen tome Kile vyffduszent guder Rinscher gulden, so vorgen. stan.

Unde so scolen unde willen wi eme de anderen nastanden summen al dar sulves tome Kile vorwiszen unde vorborgen mit guden nochafftigen borgen uth deme hertogdome unde deme lande to Holsten, dar an eme wol genoge, unde eme de bynnen XV jaren van der tüdt an negestvolgende to sinen willen unde genoge dar sulves tome Kile woll to betalende, alse de negesten vyff jar alle jar der sulven viff jar dredusent R. gulden, unde de anderen teyn jar dar negest eme all twedusent guder Rinscher Gulden eme unde synen erven woll to betalen.

Wer over, dat men eme de vorwissinge des vorgen. goldes oppe de vorben. tüdt nicht enschege, wo dat toqweme, so schall he in syneme vorsegelde breve unvorsumet syn.

Dat laven wii Cristiern konyngk vorgen. vor uns unde unsze erven deme ergenanten unseme leven broder unde synen erven in guden truwen stede unde vast to holdende, unde hebben des to meer bewisinge unnsze ingesegel vor uns unde unszen erven hangen heten to desseme breve. Datum ut supra. [6]

1460. März 25. Ripen[redigér]

Item Westerharde uppe Foer wart vorpandet vor twedusent Lub. marck deme erwerdigen in gade vader bisschoppe Nicolawesze to Sleszwick unde deme werdigen mester Corde Cordes archidiaken darsulvest X jar lanck. [5]

Wii Cristiernn van gotes gnaden to Dennemarcken Sweden Norwegen der Wende unde Gotten konninck hertoge to Sleszwigk greve to Holsten Stormaren Oldemborch unde Delmenhorst bekennen vor alszweme mit desseme unseme breve, dat wii vries wolberadens modes mit willen unde vulbordt der jennen, de dat mid rechte vulborden scholen, vor uns unse erven unde nakomelinge hebben vorkofft vorlaten vorschotet, vorkopen vorlaten unde vorschaten in krafft dusses breves deme erwerdigen in god vader hern Nicolawesze bisschoppe to Sleszwigk unde deme werdigen hern Cord Cordes archidiaken darsulvest unsen leven getruwen unde hebbern desses breves mit ereme willen vor twedusent Lub. marck, de se uns an gudeme graven pagimente unde munte alse to Lubeke unde Hamborch unde ame lande to Holsten genge unde geve sindt tor noge teilet unde betalet hebben, unde wi vort an unse unde des rikes Dennemarcken nuth unde vramen gekert unde uthgegeven hebben, alle rente unde aller nutticheyt rechte rechticheit hogest unde sidest water waterstromen denste hur broke tyns vrucht unde vryheyt, de komen mogen van unde uth unseme unde unser kronen Dennemarcken herde genomet Westerherde uppe Foer an deme stichte to Sleszwigk, so dat se mogen hebben unde neten dessulven herdes aller nutticheydt, wor ane unde wor aff se sin, und aller vryheyt nicht mit alle uns dar ane beholden, men wanner de menen landt geven bede edder lantvolginge don; desse rente broke nutticheyt mogen se uthpanden rechte alse unse amptmanne mochten.

Weret dat dessen vorscreven hern Nicolawesze unde Corde archidiaken irgen hindert worde an jenigeme articule, so schole wii unde unse nakomelinge unde willen en de beschermen vor alszweme unde waren en ock dit herde mit aller nutticheit vrii unvergeven vorlenet vorpandet edder vorkofft vor alszweme.

Wii willen unde scholen ock dit herde edder jenige nutticheyt des herdes nemende vorgeven vorlenen vorpanden edder vorkopen de wile wii desse rente unde nutticheyt nicht hebben wedderkofft unde de vorg. II marck vull unde all hebben betalt unde vornoget.

Doch so hebbe wii uns unsen erven unde nakomelingen beholden alle nuth unde nutticheyt desses vorg. herdes wedder to kopende, wanner teyn jar umme komen sindt na gifft desses breves.

Wanner wii unse erven edder nakomelinge dessen wedderkoppe unde weddervriginge don willen, so scholen wii unse erven edder nakomelinge dat en edder hebbern desses breves mit ereme willen vorkundigen eyn veerndel jars tovorn, unde geven dar na an den achtedagen to passchen Widder uth unde en to dancke tor noge betalen twedusent Lub. marck an guder graven munte, so to Lubeke Hamborch unde ame lande to Holsten genge unde geve is, an eneme summen bynnen der stad Sleszwigk edder ener andern stede an deme hertochdome to Sleszwigk edder ame lande to Holsten, dar id en unde hebbern desses breves beqwemest is.

Weret dat de losinge alsus en vorkundiget worde, unde de betalinge nicht en schege edder en ock hinder schege van uns edder den unsen, wii unse erven unde nakomelinge en allen schaden wedder leggen uprichten unde vruntliken vornogen.

Alle desse vorg. stucke unde articule laven wii Cristiernn koning erg. vor uns unse erven unde nakomelinge den vorg. hern Nicolawesze bisschoppe to Sleszwigk unde hern Korde archidiaken dar sulves unde hebbern mit eren willen desses breves gestlick unde werlick an guden truwen mit gantzeme laven stede unde vast to holden an aller vorg. wise sunder jeniger, leye insage argelist edder hulperede ock nenerleye Densche edder ander recht to bruken, dar desse breff edder jenich artikel mochte werden mede broken edder krenket.

Ock mogen se unde hebber desses breves mit ereme willen, offt en jenich hinder offte schade schege an jenigen desser articule, dat bemanen an gestliken edder werliken rechte wor id en beqwemest is.

Hirumme vorbeden wii allen unsen amptmans vogeden unde undersaten der erben, unse getruwen hir nergen ane to hindernde edder vorunrechten laten; beden ock allen inwonern desses erg. herdes sick to richten na dessen vorg. hern bisschoppe unde archidiaken unde hebbern mit eren willen desses breves unde na nemande anders de wile desse koep steyd.

To groter witlicheyt aller desser stucke hebben wii unse koninglike secret henget heten vor dessen, unsen breff, de geven is in unser stad Ripen in unser leven frouwen avende erer bodeschoppe na unses hern bord MCCCC in deme sostigesten jar. [7]


  1. C. H. p. 13-14. C. K. p. 4-5. Hier mitgetheilt nach dem Original in der Lade zu Preetz. Von den vier angehängten Siegeln ist nur noch das des Wilken Vrese vorhanden.
  2. Vollständig gedruckt in den Privilegien der Schleswig-Holsteinische Ritterschaft p. 37 und in den Nordalb. St. III. p. 74.
  3. C. H. p. 11-13. C. K. p. 2-4. Hier mitgetheilt nach dem Original im Kopenhagener Geheimarchiv, an welchem sich noch die angehängten Siegel befinden. Reg. dipl. hist. Dan. Nr. 4086.
  4. Diese oder ähnliche Worte müssen hier nothwendig in den fehlerhaften Text eingeschaltet werden
  5. C. H. p. 9-10. C. K. p. 1. Hiermit ist die Urkunde in den Nordalb. St. III. p. 81 zu vergleichen.
  6. C. H. p. 10-11. C. K. p. 2. Hiermit zu vergleichen ist, die von Waitz in den Nordalb. St. III. p. 79 mitgetheilte Urkunde von demselben Datum, durch welche dem Grafen Gerhard eine gleiche Summe verbrieft wird.
  7. C. H. p. 135-136, durchkreuzt — Gedruckt bei Michelsen Nordfriesland, Urk. Nr. 43. (Staatsb. Mag. VIII. 676—678)